Schrijfwijze familienaam

De familienaam van Gysbert Japiks was Hol(c)kema (een van de 19e eeuwse grondleggers van boekhandel Scheltema & Holkema in Amsterdam). Gysbert gebruikte zijn familienaam weinig, en anderen na hem evenmin. Het gevolg is dat het patronymicum (familienaam wordt afgeleid van de naam van de vader) Japiks vaak als familienaam wordt gebruikt. Hierdoor zijn er in de loop van de geschiedenis drie gangbare varianten ontstaan. De schrijfwijze ‘Japicx’ komt van de ondertekening die Gysbert gebruikte in de brieven aan zijn vriend Simon Abbes Gabbema (naast Nederlandse varianten als Jacobs). Deze zijn opgenomen in de Rymlerye-edities van 1681 en 1684. Omdat de x, volgens de Friese spellingsregels niet of nauwelijks wordt gebruikt (ook niet bij eigen namen), is de schrijfwijze ‘Japiks’ ontstaan. Deze schrijfwijze is ook gebruikt op het titelblad van de Friesche Rymlerye.

Tot 1989 waren de varianten “Jacobs en Japiks” gangbaar, maar nadat Philippus Breuker met de publicatie van zijn proefschrift de derde variant weer in zwang gebracht, is “Japicx” in ere hersteld. Voor de provinciale “Gysbert Japicxpriis” heeft de Provincie Fryslân consequent de –cx schrijfwijze gebruikt, welke ook is overgenomen door het Gysbert Japicxhûs en de officiële schrijfwijze genoemd mag worden.